1272 Slag bij Heiloo

Moord en machtsstrijd in Graafschap Holland 1000 – 1300

(Het Verhaal van Nederland – NPO 1 – 23 februari 2022).

Rond het jaar 1000 zien we langzaam de contouren ontstaan van ons land. Er worden dijken gebouwd, veen wordt ontwaterd en nieuwe grond bewerkt. Ons land bestaat uit een lappendeken van graafschappen en hertogdommen, waar centraal gezag ontbreekt. In de 13e eeuw verandert dat wanneer Willem II, graaf van Holland en Zeeland vanaf 1248 koning wordt van het Heilige Roomse Rijk. Hij krijgt daarmee invloed in heel West Europa. In 1256 tijdens een veldtocht tegen de West-Friezen wordt hij bij Hoogwoud gedood. Zijn zoon Floris V is dan 2 jaar oud.

Willem II – 1256 Willem II gedood bij Hoogwoud – Floris V

Het is dus niet verwonderlijk dat Floris, zodra hij meerderjarig is geworden en zelf het bestuur over Holland ter hand heeft genomen, een veldtocht onderneemt tegen de West-Friezen om hen te onderwerpen en zijn vader te wreken. In 1272 brengt hij in Alkmaar een leger bijeen om van daaruit West-Friesland binnen te vallen. Omdat het land ten westen van Alkmaar zeer drassig is en door vele watertjes wordt doorsneden, en daardoor zeer moeilijk begaanbaar is voor het leger, laat Floris een dijk aanleggen van Alkmaar naar Oudorp en verder West-Friesland in. Als de West-Friezen dat in de gaten krijgen, vallen ze de dijkwerkers en de hen beschermende soldaten aan en jagen ze op de vlucht. Na het horen van dit nieuws trekt Floris met de hoofdmacht van zijn leger vanuit Alkmaar op en valt de vijand aan. Deze houdt echter op het hem vertrouwde terrein stand en slaagt er zelfs in het Hollandse leger terug te drijven. De soldaten van Floris raken daarop in paniek en slaan op de vlucht. Ze worden door de West-Friezen tot voorbij Alkmaar achtervolgd en pas bij Heiloo, waar het terrein weer steviger wordt, weet Floris zijn leger tot staan te brengen en de vijanden weer terug te drijven. Hoewel hij dus uiteindelijk de overwinning behaalt, heeft hij zoveel manschappen verloren dat hij zijn veldtocht niet verder kon voortzetten. Melis Stoke schrijft dat Floris vijfhonderd man verloor, waaronder vele edelen, tegenover de West-Friezen achthonderd. Verschillende geschiedschrijvers maken melding van deze gebeurtenis.

In de Batavia Illustrata uit 1685 wordt deze slag beschreven.

Dr strijd tussen West-Friezen en Hollanders wordt uiteindelijk beslecht in de Slag bij Vrone (1297).

In ons museum zijn verschillende objecten te vinden uit deze periode.

Middeleeuws aardewerk gevonden in 1988 tijdens onderzoek aan de Raadhuisweg – uitbreiding gemeentehuis.

Elfde eeuw – het Oer-IJ watert niet meer uit naar de zee. De voormalige strandvlakten staan regelmatig onder water.